Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, việc giảm thiểu khí thải từ phương tiện giao thông trở thành một trong những ưu tiên hàng đầu của nhiều quốc gia. Mới đây, một dự thảo tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia về mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình của ô tô con đã được Bộ Xây dựng đưa ra lấy ý kiến. Mục tiêu đặt ra là đến năm 2030, mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình của tất cả các loại xe bán ra không được vượt quá 4,83 lít/100km.
Quy định này sẽ được áp dụng cho toàn bộ dải sản phẩm của từng hãng xe. Nếu một hãng không đạt được tiêu chuẩn này, họ có thể mua tín chỉ từ các hãng khác có mức tiêu thụ thấp hơn, tương tự như cơ chế mua bán tín chỉ carbon quốc tế. Tuy nhiên, nếu sau ba năm mà vẫn không đáp ứng được yêu cầu, hãng đó sẽ phải ngừng sản xuất, lắp ráp hoặc nhập khẩu xe cho đến khi có phương án điều chỉnh hợp lý.
Nguy cơ ngừng sản xuất xe chạy xăng và dầu
Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô trong nước đã bày tỏ lo ngại về mục tiêu 4,83 lít/100km, cho rằng đây là một yêu cầu quá khắt khe. Hiện tại, 96% xe chạy bằng xăng và 14% xe hybrid không đạt tiêu chuẩn này. Điều này có nghĩa là phần lớn các mẫu xe động cơ đốt trong, thậm chí cả một số xe lai, có thể sẽ phải ngừng bán trên thị trường.
Để đáp ứng được mục tiêu này, các hãng xe sẽ phải ngừng bán hầu hết các mẫu xe chạy xăng truyền thống hiện tại. Chẳng hạn, mẫu xe Mitsubishi Xpander, một trong những mẫu xe bán chạy nhất tại Việt Nam, có mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình lên tới 6,2 lít/100km, trong khi Ford Everest với động cơ 2.0L cũng có mức tiêu thụ 6,8 lít/100km, đều vượt quá ngưỡng cho phép.
Ngược lại, một số mẫu xe như Yaris Cross HEV (3,56-3,8 lít/100km) hay Camry HEV (4,11-4,4 lít/100km) lại có khả năng đáp ứng được yêu cầu mới này.
Để duy trì sản lượng bán hàng, trong vòng 5 năm tới, các hãng xe sẽ phải tăng cường sản xuất xe điện hóa (bao gồm xe hybrid, xe hybrid cắm sạc và xe thuần điện) lên tới khoảng 868%. Đây là một thách thức lớn, đặc biệt khi hạ tầng sạc và thói quen tiêu dùng của người dân vẫn còn hạn chế.
Đề xuất lộ trình linh hoạt hơn
Trước những khó khăn này, Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô đã kiến nghị một lộ trình linh hoạt hơn, với mục tiêu giảm mức tiêu thụ nhiên liệu xuống 6,7 lít/100km vào năm 2027 và tiến tới 6 lít/100km vào năm 2030. Mặc dù vẫn yêu cầu giảm 34% xe chạy xăng và tăng 366% xe điện hóa, nhưng lộ trình này được xem là khả thi hơn.
Với lộ trình này, Việt Nam vẫn có thể đạt được mục tiêu giảm 15,66 triệu tấn khí thải CO2 vào năm 2030, như đã cam kết trong NDC 2022. Đồng thời, kịch bản này cũng sẽ hạn chế tác động tiêu cực đến thị trường so với kịch bản 4,83 lít/100km.
Việc kiểm soát mức tiêu thụ nhiên liệu của các phương tiện giao thông được coi là một bước đi quan trọng nhằm giảm phát thải khí nhà kính và thực hiện các cam kết quốc tế về biến đổi khí hậu. Nhiều quốc gia trên thế giới đã áp dụng các biện pháp tương tự, tuy nhiên lộ trình thực hiện có thể khác nhau tùy thuộc vào tình hình thực tế của từng quốc gia.