Ảnh minh họa – Ảnh tư liệu
Bộ Tư pháp vừa công bố hồ sơ thẩm định cho dự thảo sửa đổi Luật Báo chí, do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch soạn thảo. Đây là một bước đi quan trọng nhằm cải cách và nâng cao hiệu quả hoạt động báo chí tại Việt Nam.
Bổ sung quy định về tổ hợp báo chí truyền thông đa phương tiện
Trong tờ trình, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chỉ ra rằng, sau 8 năm thực hiện, một số quy định của Luật Báo chí hiện hành đã bộc lộ nhiều hạn chế và không còn phù hợp với thực tiễn. Điều này đòi hỏi cần có những điều chỉnh kịp thời để đáp ứng nhu cầu phát triển của ngành báo chí và công nghệ truyền thông.
Đặc biệt, việc hình thành và phát triển các cơ quan báo chí lớn, có đủ nguồn lực để dẫn dắt và định hướng thông tin là rất cần thiết. Mô hình tổ hợp báo chí của một số quốc gia, như Trung Quốc, có thể là một bài học quý giá cho Việt Nam trong việc xây dựng và phát triển mô hình báo chí hiện đại.
Hiện tại, một số cơ quan báo chí lớn như Đài tiếng nói Việt Nam, Đài truyền hình Việt Nam và Thông Tấn xã Việt Nam đã hoạt động theo mô hình tổ hợp báo chí, với nhiều loại hình báo chí khác nhau, từ báo điện tử đến truyền hình.
Ở cấp địa phương, một số mô hình như Trung tâm truyền thông tỉnh Quảng Ninh hay Đài phát thanh – truyền hình Bình Phước đã tích hợp nhiều loại hình báo chí, tạo ra sự đa dạng và phong phú trong thông tin.
Tuy nhiên, Luật Báo chí năm 2016 vẫn chưa quy định rõ ràng về việc các cơ quan báo chí có thể trực thuộc lẫn nhau, dẫn đến khó khăn trong việc triển khai mô hình tổ hợp báo chí truyền thông. Tờ trình cũng nhấn mạnh đến việc cần có sự cho phép từ Bộ Chính trị để phát triển mô hình “tập đoàn báo chí” và “tổ hợp xuất bản”.
Để đảm bảo tính khả thi, cần thực hiện thí điểm và từng bước triển khai, tránh tình trạng phát triển ồ ạt mà không đảm bảo chất lượng.
Dự thảo luật mới sẽ bổ sung khái niệm về tổ hợp báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện, nhằm tạo ra một mô hình hoạt động hiệu quả cho các cơ quan báo chí, với nhiều loại hình báo chí và các cơ quan trực thuộc.
Mô hình này sẽ có vai trò quan trọng trong việc định hướng dư luận xã hội và sẽ được áp dụng theo quy hoạch phát triển mạng lưới báo chí, phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Chính phủ sẽ có trách nhiệm quy định chi tiết về cơ chế tài chính, lao động và tiền lương cho các tổ hợp báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện, cũng như mô hình hoạt động của các cơ quan báo chí địa phương.
Đề xuất cấm các trang thông tin điện tử tổng hợp và mạng xã hội tự sản xuất tin bài như báo chí
Trong tờ trình, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng chỉ ra một số hạn chế của luật hiện hành, đặc biệt là việc chưa phân biệt rõ ràng giữa báo và tạp chí. Điều này dẫn đến tình trạng một số cơ quan tạp chí lợi dụng chức năng của báo chí để hoạt động như một cơ quan báo.
Việc định nghĩa về “báo điện tử” hiện tại chỉ dừng lại ở việc phân loại, mà chưa có quy định rõ ràng về trang thông tin điện tử tổng hợp và mạng xã hội, những hoạt động này có thể ảnh hưởng đến hoạt động báo chí trên không gian mạng.
Hiện nay, các trang thông tin điện tử tổng hợp không còn nhiều giá trị trong việc lan tỏa thông tin báo chí, nhưng lại gây ra sự cạnh tranh không lành mạnh về bản quyền tác phẩm báo chí và thu hút quảng cáo số từ báo chí.
Mạng xã hội cũng đang có nguy cơ lấn át, làm giảm nguồn thu từ quảng cáo của các cơ quan báo chí.
Do đó, dự thảo luật mới sẽ bổ sung khái niệm tạp chí để phân biệt rõ giữa báo và tạp chí, nhằm ngăn chặn tình trạng “báo hóa” tạp chí.
Tạp chí sẽ được định nghĩa là sản phẩm báo chí đăng tải các tin bài có tính chất chuyên biệt, chuyên ngành, và chỉ cập nhật thông tin về hoạt động của cơ quan chủ quản.
Quy định cũng sẽ nêu rõ rằng trang thông tin điện tử tổng hợp không phải là sản phẩm thông tin có tính chất báo chí, mà chỉ bao gồm bản tin và đặc san.
Dự thảo cũng sẽ bổ sung hai hành vi bị cấm liên quan đến hoạt động của trang thông tin điện tử tổng hợp và mạng xã hội, nhằm bảo vệ uy tín và hình ảnh của Việt Nam trên trường quốc tế.
Cụ thể, các tổ chức và doanh nghiệp cung cấp dịch vụ mạng xã hội và trang thông tin điện tử tổng hợp không được tự sản xuất và phát tin bài như cơ quan báo chí, cũng như không được phát tán thông tin có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến vị thế và uy tín của Việt Nam.