Cây cối không chỉ là những sinh vật thụ động mà còn có khả năng thích nghi đáng kinh ngạc với môi trường xung quanh. Một nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng cây cối có thể ‘ghi nhớ’ những giai đoạn thừa và thiếu nước, từ đó điều chỉnh cách sinh trưởng để tồn tại tốt hơn trong điều kiện khô hạn.
Khả Năng Chống Hạn Hán Của Cây Cối
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng khả năng chống chọi với hạn hán của cây cối phụ thuộc vào những trải nghiệm trong quá khứ của chúng. Một nghiên cứu tại Đức về cây vân sam Na Uy, một loài nhạy cảm với tình trạng khô hạn, cho thấy rằng những cây đã trải qua thời kỳ hạn hán kéo dài có khả năng chống chịu tốt hơn trong các đợt khô hạn tiếp theo.
Thí Nghiệm Hạn Hán Nhân Tạo
Trong một thí nghiệm kéo dài 5 năm, các nhà nghiên cứu đã tạo ra điều kiện hạn hán nhân tạo cho một nhóm cây vân sam bằng cách sử dụng mái che để ngăn mưa. Kết quả cho thấy những cây này đã giảm tới 60% diện tích lá kim so với những cây được tưới nước đầy đủ. Việc giảm diện tích tán lá giúp cây tiết kiệm nước hiệu quả hơn qua các lỗ khí nhỏ trên lá.
Khả Năng Thích Nghi Sau Hạn Hán
Ba năm sau khi thí nghiệm kết thúc, một đợt khô hạn bất ngờ xảy ra. Những cây vân sam đã trải qua hạn hán trước đó cho thấy khả năng chống chịu tốt hơn so với nhóm cây đối chứng. Chúng duy trì tán lá nhỏ hơn, giúp tiết kiệm nước và giữ cho đất dưới gốc cây ẩm hơn.
Ảnh Hưởng Đến Các Loài Cây Khác
Điều thú vị là khả năng tiết kiệm nước của những cây vân sam này còn có lợi cho các cây dẻ gai châu Âu mọc gần đó, giúp chúng cũng ít bị căng thẳng hơn trong đợt hạn hán năm 2022.
Khác Biệt Giữa Các Loài Cây
Ngược lại, một nghiên cứu khác tại Thụy Sĩ về cây thông Scots cho thấy những cây này dễ bị tổn thương hơn khi đối mặt với hạn hán, đặc biệt là những cây quen sống trong điều kiện ẩm ướt. Điều này cho thấy rằng ‘ký ức’ về môi trường ẩm ướt có thể khiến chúng kém khả năng đối phó với tình trạng thiếu nước.
Giải Thích Tại Sao Một Số Cây Sống Sót Trong Hạn Hán
Các nghiên cứu này giúp giải thích lý do tại sao trong các đợt hạn hán, một số cây chết trong khi những cây khác vẫn sống sót. Chúng cho thấy cây cối có khả năng điều chỉnh cấu trúc lâu dài dựa trên thông tin từ các sự kiện trong quá khứ.
Khả Năng Thích Ứng Của Cây Trước Biến Đổi Khí Hậu
Mặc dù khả năng thích ứng của cây cối trước biến đổi khí hậu là một điều tích cực, nhưng không phải tất cả các khu rừng đều có thể dễ dàng điều chỉnh. Những cây non chưa từng trải qua giai đoạn ẩm ướt hoặc những cây đã trải qua nhiều đợt hạn hán có thể thích nghi tốt hơn với điều kiện khô hạn mới.
