TP.HCM và Bình Dương đã từ lâu gắn bó với nhau qua các hoạt động giao thương và hạ tầng phát triển. Sự kết nối giữa hai địa phương này không chỉ thể hiện qua lượng người và hàng hóa qua lại mà còn qua các dự án giao thông lớn. Mới đây, một đề xuất nối dài tuyến metro từ TP.HCM đến Bình Dương đã được đưa ra nhằm tăng cường sự liên kết giữa hai khu vực này – Ảnh: CHÂU TUẤN.
Trong phiên họp đầu tiên của Ban Chỉ đạo phát triển hệ thống đường sắt đô thị TP.HCM, Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được đã thông báo một tin vui cho người dân: kế hoạch mở rộng mạng lưới đường sắt đô thị không chỉ trong TP.HCM mà còn đến các tỉnh lân cận như Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu, Tây Ninh và Đồng Nai.
Đường Sắt Đô Thị Mở Rộng Đến 1.000km
Ông Nguyễn Văn Được cho biết, việc mở rộng mạng lưới metro đến các tỉnh lân cận là khả thi nhờ vào sự đồng thuận từ Bộ Chính trị trong việc điều chỉnh nghị quyết 188 của Quốc hội. Nghị quyết này cho phép áp dụng các cơ chế chính sách đặc thù nhằm phát triển hệ thống đường sắt đô thị tại TP.HCM và Hà Nội.
Đặc biệt, nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân sẽ là động lực quan trọng để huy động nguồn lực cho dự án này. Theo quy hoạch, TP.HCM dự kiến có 12 tuyến đường sắt đô thị dài khoảng 510km, trong khi Bình Dương có 12 tuyến dài khoảng 305km và Bà Rịa – Vũng Tàu có 3 tuyến dài 125km.
Như vậy, sau khi sáp nhập, TP.HCM sẽ có gần 1.000km đường sắt đô thị, chưa kể đến các tuyến đường sắt quốc gia đang được triển khai. Trên bản đồ quy hoạch, nhiều tuyến đã được thiết kế để kết nối với nhau tại các điểm quan trọng như TP Thủ Đức và huyện Củ Chi.
Bình Dương đã chọn tuyến metro số 1 (từ TP mới Bình Dương đến Suối Tiên) là dự án ưu tiên triển khai. Tuyến này hiện đang trong quá trình thẩm định đầu tư. Người dân cũng rất kỳ vọng vào tuyến đường sắt đô thị Thủ Thiêm – Long Thành, giúp kết nối hai sân bay lớn là Tân Sơn Nhất và Long Thành.
Bên cạnh đó, Bà Rịa – Vũng Tàu cũng đã có kế hoạch xây dựng tuyến metro số 3, kéo dài từ Vũng Tàu đến Bà Rịa – Phú Mỹ, đồng thời tính toán kết nối với sân bay Long Thành tại Đồng Nai. Những thông tin này đã khiến người dân cảm thấy phấn khởi khi tưởng tượng về một tương lai gần, nơi các xã phường từ Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu sẽ được kết nối nhanh chóng với trung tâm TP.
Chị Lê Quỳnh Nhi (TP Vũng Tàu) cho biết, nếu tuyến đường sắt Thủ Thiêm – Long Thành được mở rộng về Vũng Tàu, việc di chuyển sẽ trở nên thuận tiện hơn rất nhiều.
Thêm vào đó, một hướng kết nối tiềm năng khác là tuyến metro tốc độ cao từ trung tâm TP.HCM đến Cần Giờ. Nếu tuyến này được triển khai, nó có thể trở thành một phần của mạng lưới đường sắt vòng cung lý tưởng.
Cần Giờ cũng có tiềm năng trở thành một ga trung tâm mới, kết nối với các tuyến metro từ miền Tây, mở ra không gian liên kết vùng mạnh mẽ hơn.
Quốc lộ 13 sẽ được nâng cấp thành đường tốc độ cao, kết nối từ Hàng Xanh đến đường vành đai 3 TP.HCM, đoạn qua Bình Dương – Ảnh: Phương Nhi.
Khởi Công Tuyến Metro Số 2 Vào Cuối Năm 2025
Thời điểm sáp nhập tỉnh cũng là lúc bắt đầu giai đoạn phát triển mạnh mẽ cho hệ thống đường sắt đô thị TP.HCM. Thành phố đang hoàn tất các thủ tục để khởi công tuyến metro số 2 vào cuối năm 2025, trong khi 6 tuyến còn lại dự kiến sẽ đồng loạt khởi công từ năm 2027.
Song song với đó, hai tuyến đường sắt TP.HCM – Cần Giờ và Thủ Thiêm – Long Thành cũng đang được xúc tiến. Theo TS Phạm Viết Thuận, việc hợp nhất TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu sẽ tạo ra một siêu đô thị đủ lớn để phát triển một mạng lưới đường sắt đô thị đồng bộ về hướng tuyến, loại hình và công nghệ.
Các cơ chế đặc biệt của nghị quyết 188 cũng sẽ được áp dụng cho các khu vực Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu, giúp rút ngắn thời gian đầu tư cho các dự án. Nếu tổng chiều dài mạng lưới metro lên đến gần 1.000km, nhu cầu vốn và nhân lực sẽ rất cao.
Do đó, việc huy động khu vực tư nhân tham gia là điều cần thiết để giảm bớt gánh nặng cho ngân sách. Cần nhanh chóng lựa chọn công nghệ thống nhất cho toàn hệ thống.
“Nền tảng cơ chế đã có, sự ủng hộ đã sẵn sàng, quyết tâm chính trị đã thể hiện, vấn đề còn lại là hành động nhanh chóng và hiệu quả. Đối với các dự án đã xác định đầu tư công theo nghị quyết 188, cần đẩy nhanh triển khai. Metro số 2 cần được khởi công ngay trong năm nay, được xem là tín hiệu đầu tiên cho việc hiện thực hóa chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước”, TS Thuận nhấn mạnh.
Đồ họa: TẤN ĐẠT
Metro Sẽ Dẫn Dắt Sự Phát Triển Đô Thị
TS Phạm Viết Thuận nhấn mạnh rằng một siêu đô thị hiện đại cần có hệ thống đường sắt đô thị tốc độ cao và tốc độ bình thường để đáp ứng nhu cầu đi lại của người dân. Với khoảng cách gần 30km giữa TP.HCM và Bình Dương, việc sử dụng metro với tốc độ khoảng 80km/h là hợp lý. Trong khi đó, với khoảng cách xa hơn đến Bà Rịa – Vũng Tàu, cần lựa chọn loại hình tàu có tốc độ cao hơn, từ 160km/h trở lên, để rút ngắn thời gian di chuyển.
KTS Ngô Viết Nam Sơn cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của các tuyến metro kết nối xuyên suốt giữa TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu, với một nhánh nối ra sân bay Long Thành, nhằm tạo ra một hệ thống giao thông công cộng hiệu quả cho người dân.
Nghị quyết 98 và nghị quyết 188 đã đưa ra các cơ chế phát triển đường sắt đô thị theo mô hình phát triển đô thị gắn với giao thông (TOD), giúp metro kéo đến đâu thì đô thị sẽ phát triển đến đó.
“Tuy nhiên, thành phố cần có thêm các chính sách mạnh mẽ để thúc đẩy mô hình TOD, giúp triển khai nhanh các dự án và tạo ra nguồn thu ổn định để tái đầu tư cho hệ thống đường sắt đô thị và đường sắt cao tốc”, ông Nam Sơn nhấn mạnh.
Chúng ta may mắn có những nhà đầu tư Việt Nam tâm huyết với đất nước, sẵn sàng đầu tư vào lĩnh vực đường sắt, mặc dù đây là một lĩnh vực khó khăn và đòi hỏi nguồn vốn lớn. Việc khuyến khích họ tham gia là điều cần thiết.
Chủ tịch UBND TP.HCM NGUYỄN VĂN ĐƯỢC
Kiến trúc sư Khương Văn Mười, nguyên chủ tịch Hội Kiến trúc sư TP.HCM, cho rằng metro chính là giải pháp căn cơ cho vấn đề ùn tắc giao thông và nhu cầu đi lại trong một siêu đô thị tương lai.
Thực tế, các bản quy hoạch metro của TP đã được xây dựng theo xu thế kết nối liên vùng đô thị, với tính toán tích hợp mạng lưới giao thông với các tỉnh thành lân cận. Đây chính là tiền đề thuận lợi để hiện thực hóa mạng lưới metro mở rộng.
Sau khi sáp nhập, mạng lưới metro TP.HCM sẽ được mở rộng ra các tỉnh như Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu và kết nối cả Tây Ninh, Đồng Nai. Tuy nhiên, việc này không chỉ đơn thuần là ráp nối các bản đồ metro lại với nhau, mà cần được đánh giá tổng thể và thiết kế lại cho phù hợp với tình hình mới và tầm nhìn phát triển vùng.
