Trong một vụ ngộ độc thực phẩm xảy ra vào tháng 3 năm 2023, nhiều học sinh đã phải nhập viện điều trị tại Bệnh viện Bạch Mai. Sự việc này không chỉ gây hoang mang cho các bậc phụ huynh mà còn gợi lên nhiều câu hỏi về cách mà não bộ ghi nhớ những trải nghiệm tiêu cực liên quan đến thực phẩm.
Các nhà nghiên cứu tại Đại học Princeton (Mỹ) đã công bố một nghiên cứu thú vị trên tạp chí Nature, khám phá cơ chế mà não bộ hình thành ký ức về những thực phẩm gây ngộ độc. Họ đã tiến hành thí nghiệm trên chuột và phát hiện rằng, khi những con chuột này bị ốm sau khi ăn một loại thức ăn mới, các tế bào thần kinh CGRP trong não được kích hoạt, gửi tín hiệu đến hạch hạnh nhân – khu vực não chịu trách nhiệm về cảm xúc và trí nhớ.
Quá trình này giúp hạch hạnh nhân ghi nhớ mùi vị của thực phẩm gây hại, từ đó tạo ra phản ứng tránh né trong tương lai. Điều đặc biệt là chỉ cần một lần trải nghiệm tiêu cực cũng đủ để hình thành ký ức lâu dài, khiến cho não bộ luôn cảnh giác với những thực phẩm tương tự sau này.
Nhà khoa học Christopher Zimmerman, người đứng đầu nghiên cứu, đã chia sẻ rằng: “Mỗi người trong chúng ta đều đã từng trải qua cảm giác ngộ độc thực phẩm ít nhất một lần trong đời. Cảm giác khó chịu đó không chỉ diễn ra trong khoảnh khắc mà còn để lại dấu ấn sâu sắc, khiến chúng ta không muốn tiếp xúc với những thực phẩm đó nữa”.
Các tế bào thần kinh trong hạch hạnh nhân sẽ hoạt động mạnh mẽ khi cơ thể tiếp xúc với thức ăn lạ và gây khó chịu. Sau đó, những tế bào này sẽ được tăng cường để giúp não ghi nhớ và tránh xa những mùi vị không dễ chịu trong tương lai. Hiện tượng này không chỉ xảy ra ở con người mà còn ở nhiều loài động vật khác, cho thấy đây là một cơ chế tự nhiên quan trọng trong việc ghi nhớ những trải nghiệm tiêu cực.
Cơ chế hình thành ký ức khó chịu, hay còn gọi là học tập tránh né, là một phản xạ bảo vệ tự nhiên, giúp chúng ta tránh lặp lại những trải nghiệm nguy hiểm. Tuy nhiên, trong một số trường hợp như rối loạn tâm thần, hệ thống này có thể hoạt động sai lệch, dẫn đến những ký ức tiêu cực trở nên quá mạnh mẽ và gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tinh thần của người bệnh.
Vì vậy, nghiên cứu này không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cách bộ não ghi nhớ và phản ứng với thực phẩm gây hại mà còn mở ra những hướng đi mới trong việc điều trị các rối loạn tâm thần liên quan đến ký ức tiêu cực. Điều này có thể mang lại hy vọng cho những người đang phải đối mặt với những ký ức đau thương và tìm kiếm cách để vượt qua chúng.