Trong bối cảnh hiện nay, việc phân quyền trong chính quyền địa phương đang trở thành một chủ đề nóng bỏng. Ngày 23-4, Đoàn đại biểu Quốc hội tại TP.HCM đã tổ chức một hội thảo quan trọng nhằm thảo luận về các dự án luật liên quan đến tổ chức chính quyền địa phương và các vấn đề liên quan khác.
Xây dựng khung thể chế phù hợp với phân quyền
Các dự luật này dự kiến sẽ được Quốc hội thông qua trong kỳ họp thứ 9, khóa XV vào ngày 5-5-2025. PGS.TS Huỳnh Văn Thới, một chuyên gia trong lĩnh vực hành chính, đã có những ý kiến đóng góp quý báu về việc phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương.
Ông Thới nhấn mạnh rằng dự thảo Luật Chính quyền địa phương (sửa đổi) đã thể hiện rõ ràng chủ trương của Đảng trong việc đổi mới và sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước, đồng thời thúc đẩy phân quyền và phân cấp. Tuy nhiên, ông cũng chỉ ra rằng cần có sự thống nhất trong nhận thức và quy định về phân quyền, phân cấp trong luật pháp hiện hành.
Ông cho rằng hiện tại, các quy định về phân quyền trong luật pháp còn thiếu sự rõ ràng và cụ thể, dẫn đến sự khó khăn trong việc áp dụng thực tiễn. Do đó, ông đề xuất cần có định nghĩa rõ ràng về thuật ngữ này trong luật để tạo sự đồng thuận và dễ dàng trong việc thực hiện.
Việc xây dựng một khung thể chế phù hợp với cấp độ phân quyền và phân cấp là rất cần thiết, nhằm xác định rõ ràng lộ trình thực hiện trong giai đoạn hiện nay.
Ông Thới cũng nhấn mạnh rằng phân quyền không chỉ đơn thuần là chuyển giao nhiệm vụ mà còn là việc xác định rõ thẩm quyền của các cấp chính quyền, đảm bảo lợi ích quốc gia và lợi ích địa phương được cân bằng.
Chính quyền địa phương cần có quyền tự quyết trong phạm vi luật định, từ đó thể hiện rõ ràng phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.
Ông cũng đề xuất mở rộng cách tiếp cận về phân quyền, không chỉ trong nội bộ Nhà nước mà còn giữa Nhà nước và xã hội, nhằm cải thiện mối quan hệ giữa Nhà nước, thị trường và cộng đồng.
Thiết kế lại quy định cho đặc khu
Ông Nguyễn Mạnh Quân từ Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM đã chỉ ra rằng Luật Tổ chức chính quyền địa phương cần có những quy định rõ ràng về đặc khu và đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt.
Ông Quân cho rằng quy định hiện tại về đặc khu vẫn chưa đủ đặc biệt và cần được thiết kế lại để phù hợp với thực tiễn. Các chính sách đặc thù cần được quy định rõ ràng và không nên theo cơ chế xin cho như hiện nay.
Ông đề xuất rằng đặc khu nên được coi là một đơn vị hành chính độc lập, với cơ cấu và thẩm quyền riêng biệt, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển kinh tế – xã hội.
Trong khi đó, ông Trần Đình Trữ, phó chánh Thanh tra TP.HCM, đã góp ý về việc cần làm rõ khái niệm thanh tra trong dự thảo luật sửa đổi, nhấn mạnh vai trò quan trọng của thanh tra trong việc phát hiện và xử lý vi phạm pháp luật.
Ông Trữ cho rằng việc bổ sung vai trò “xử lý” vào định nghĩa thanh tra sẽ giúp làm rõ hơn mục đích và chức năng của hoạt động này, từ đó nâng cao hiệu quả trong công tác thanh tra.