Pháo binh Nga đang tấn công vào các vị trí của Ukraine – Ảnh: TASS
Ngày 23-4, theo thông tin từ một tờ báo lớn của Mỹ, chính quyền hiện tại đã gửi đến Ukraine một đề xuất ngừng bắn với những điều khoản mà chính phủ Kiev cho là không thể chấp nhận được.
Đề xuất có lợi cho Nga
Washington đang tìm cách để hai bên Nga và Ukraine đạt được một thỏa thuận ngừng bắn, trong đó sẽ công nhận chủ quyền của Nga tại một số khu vực mà họ đã kiểm soát, bao gồm cả bán đảo Crimea. Điều này đồng nghĩa với việc Ukraine sẽ không được gia nhập vào một liên minh quân sự lớn như NATO.
Đổi lại, Ukraine sẽ không nhận được bất kỳ cam kết an ninh nào từ phía Mỹ, điều này khiến cho chính quyền Kiev cảm thấy bất an.
Phó tổng thống Mỹ đã phát biểu rằng các ranh giới hiện tại có thể sẽ trở thành những đường phân chia trong tương lai, điều này đồng nghĩa với việc cả hai bên đều phải chấp nhận mất mát lãnh thổ.
Đề xuất này gần như đáp ứng toàn bộ yêu cầu hòa bình mà Tổng thống Nga đã đưa ra, mở ra khả năng chính thức hóa việc sáp nhập các vùng lãnh thổ mà Nga đang kiểm soát.
Người phát ngôn của Điện Kremlin đã hoan nghênh động thái này, cho rằng Mỹ đang nỗ lực để thúc đẩy đàm phán hòa bình, mặc dù vẫn còn nhiều vấn đề cần thảo luận.
Phản ứng từ phía Ukraine là rất mạnh mẽ. Tổng thống Zelensky đã tuyên bố rằng không có gì để bàn bạc, vì đề xuất này vi phạm nghiêm trọng chủ quyền của Ukraine.
Người đứng đầu Bộ Kinh tế Ukraine cũng khẳng định rằng người dân Ukraine sẽ không chấp nhận một cuộc xung đột bị đóng băng như là hòa bình và yêu cầu những đảm bảo an ninh rõ ràng.
Trong lịch sử, Crimea đã thuộc về Nga trong nhiều thế kỷ, nhưng vào năm 1954, Liên Xô đã chuyển vùng này cho Ukraine. Sau khi Liên Xô tan rã, Crimea vẫn được công nhận là một phần của Ukraine.
Hải quân Nga hiện vẫn sử dụng các cảng ở Crimea làm căn cứ, điều này cho phép họ duy trì khả năng tiếp cận vùng biển ấm.
Vào năm 2014, trong bối cảnh chính trị bất ổn tại Ukraine, Nga đã quyết định sáp nhập Crimea, một hành động không được cộng đồng quốc tế công nhận.
Cuộc khẩu chiến giữa Trump và Zelensky
Quan hệ giữa Tổng thống Ukraine và Tổng thống Mỹ đã trở nên căng thẳng khi Washington giảm bớt cam kết hỗ trợ cho Kiev. Phát ngôn của Zelensky đã dẫn đến một cuộc tranh cãi trên mạng xã hội với Trump, người đã chỉ trích rằng phát biểu của Zelensky chỉ làm tình hình thêm tồi tệ.
Trump cho rằng ông đã nhận được tín hiệu tích cực từ phía Nga và cho rằng Zelensky khó giải quyết hơn ông nghĩ.
Mặc dù đề xuất của Mỹ có lợi cho Nga, nhưng nó vẫn chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu lãnh thổ mà Putin đã đưa ra.
Điều này bao gồm cả việc công nhận chủ quyền của Nga đối với các vùng lãnh thổ mà họ đã sáp nhập vào năm 2022, ngay cả khi một số khu vực vẫn đang nằm dưới sự kiểm soát của Ukraine.
Gần đây, một số nguồn tin cho biết Putin có thể đã chấp nhận từ bỏ một số yêu sách lãnh thổ, mở đường cho việc chấp nhận đề xuất từ Washington.
Tuy nhiên, Điện Kremlin vẫn chưa xác nhận thông tin này, và người phát ngôn của họ chỉ đưa ra những câu trả lời mơ hồ.
Các chuyên gia nhận định rằng khi Trump có nhiều phát ngôn ủng hộ Nga, Putin có thể sẽ cứng rắn hơn trong vấn đề Ukraine.
Cục diện đàm phán thay đổi
Những diễn biến gần đây đã làm thay đổi cục diện đàm phán hòa bình giữa Ukraine và Nga. Trong những tuần đầu tháng 4, tình hình đàm phán trở nên bế tắc, khi cả hai bên đều kiên quyết giữ vững lập trường của mình.
Hai nước đã công bố lệnh ngừng bắn 30 ngày, nhưng thực tế vẫn xảy ra nhiều vi phạm từ cả hai phía.
Bước ngoặt xảy ra khi một quan chức cấp cao của Mỹ cảnh báo rằng Washington có thể từ bỏ vai trò trung gian nếu không thấy được tiến triển trong đàm phán.
Điều này tạo ra một khoảng trống lớn trong bối cảnh hiện tại, khi không có bên thứ ba nào đủ sức mạnh để đứng ra làm trung gian giữa hai nước.
Ngày 23-4, Phó tổng thống Mỹ đã nhấn mạnh rằng đã đến lúc cả hai bên phải đồng ý với đề xuất, nếu không Mỹ sẽ rút lui khỏi quá trình này.
Thế cờ của Washington
Các nhà phân tích đang chia thành hai luồng ý kiến về động thái của Washington. Một bên cho rằng Mỹ đang cố gắng ép Ukraine nhượng bộ về lãnh thổ, trong khi bên còn lại cho rằng đây chỉ là cái cớ để Mỹ giảm bớt viện trợ cho Kiev.
Hiện tại, chưa rõ Washington sẽ hành động ra sao nếu Ukraine từ chối hợp tác. Trump đã gợi ý rằng ông có thể sẽ rút lui khỏi nỗ lực hòa bình.
Trong khi đó, Ukraine đang lo ngại về việc thiếu hụt viện trợ quân sự và thông tin tình báo từ Mỹ, điều này có thể ảnh hưởng lớn đến khả năng chiến đấu của họ.
Thêm vào đó, một số cuộc họp quan trọng đã bị hủy bỏ, làm giảm sức nặng của các cuộc đàm phán hòa bình, khiến cho Ukraine và các nước châu Âu lo ngại rằng Mỹ đang gạt họ ra ngoài cuộc để chỉ đàm phán với Nga.