Nợ xấu trong hệ thống ngân hàng đang có xu hướng gia tăng mạnh mẽ, đặc biệt trong quý đầu năm 2025, điều này đã tạo ra những lo ngại lớn cho nền kinh tế. Sự gia tăng này không chỉ ảnh hưởng đến các ngân hàng mà còn tác động đến toàn bộ thị trường tài chính.
Ngày 9-6, một báo cáo từ một tổ chức nghiên cứu tài chính đã công bố danh sách các ngân hàng thương mại hàng đầu tại Việt Nam năm 2025. Trong đó, ngân hàng dẫn đầu vẫn là một cái tên quen thuộc, tiếp theo là những ngân hàng lớn khác như Techcombank, VietinBank, BIDV, MBBank, Agribank, ACB, HDBank, VPBank và Sacombank.
Ngành ngân hàng ghi nhận lợi nhuận kỷ lục, nhưng sự phân hóa rõ rệt
Báo cáo cho thấy, lợi nhuận của các ngân hàng thương mại trong năm 2024 đã đạt mức kỷ lục với hơn 260.000 tỷ đồng, tăng 16,8% so với năm trước. Đây là một con số ấn tượng, đặc biệt khi so với mức tăng trưởng chỉ khoảng 4% trong năm 2023. Sự phát triển này đã giúp một ngân hàng mới gia nhập vào nhóm có tổng tài sản vượt 1 triệu tỷ đồng.
Đáng chú ý, 5 ngân hàng lớn nhất hiện nay đã chiếm khoảng 50% tổng lợi nhuận của toàn hệ thống ngân hàng thương mại. Điều này cho thấy sự phân hóa ngày càng rõ rệt giữa các ngân hàng lớn và nhỏ. Trong khi các ngân hàng lớn tiếp tục phát triển mạnh mẽ nhờ quy mô tín dụng lớn và khả năng huy động vốn tốt, thì các ngân hàng nhỏ lại gặp khó khăn do chi phí vốn cao và áp lực từ nợ xấu gia tăng.
Nhóm ngân hàng có tổng tài sản dưới 300.000 tỷ đồng thậm chí đã ghi nhận mức tăng trưởng lợi nhuận âm lên tới 11,5%. Tuy nhiên, trong năm 2025, ngành ngân hàng được dự đoán sẽ có nhiều cơ hội phát triển nhờ vào các chính sách vĩ mô hướng tới mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia công nghiệp hiện đại vào năm 2030.
Chất lượng tài sản có dấu hiệu cải thiện, nhưng nợ xấu vẫn đáng lo ngại
Bên cạnh lợi nhuận, báo cáo cũng chỉ ra rằng chất lượng tài sản trong hệ thống ngân hàng đang có dấu hiệu tích cực nhờ vào sự phục hồi của nền kinh tế và áp lực nợ xấu giảm. Tỷ lệ nợ xấu toàn ngành đã đạt đỉnh vào quý 2-2023 và đã được kiểm soát phần nào nhờ vào các chính sách từ Ngân hàng Nhà nước.
Trong năm 2024, tình hình nợ xấu tiếp tục được cải thiện nhờ lãi suất duy trì ở mức thấp và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp phục hồi. Tuy nhiên, vẫn có một số ngân hàng báo cáo tỷ lệ nợ xấu vượt 4%, trong đó có một ngân hàng ghi nhận nợ xấu lên tới 14% vào quý 1-2025, mặc dù đã giảm mạnh so với cùng kỳ năm trước.
Tính đến cuối quý 1-2025, tổng nợ xấu toàn hệ thống đã vượt 300.000 tỷ đồng, tăng 16,8% so với cùng kỳ năm 2024. Chuyên gia cảnh báo rằng rủi ro nợ xấu vẫn còn hiện hữu, đặc biệt khi các chính sách ưu đãi cho các khoản nợ tái cơ cấu sẽ hết hiệu lực vào đầu năm 2025.
Cơ cấu nợ xấu trong quý 1-2025 cho thấy nợ nhóm 5 (có khả năng mất vốn) đã tăng mạnh, chiếm tới 1,25% tổng dư nợ cho vay, tương đương hơn 176.000 tỷ đồng. Mức này cao hơn tổng nợ xấu của toàn hệ thống vào cuối năm 2022 và tăng 10,7% so với đầu năm 2025.
Dù vậy, báo cáo vẫn cho rằng mức gia tăng nợ xấu hiện tại vẫn trong tầm kiểm soát nhờ vào việc các ngân hàng đã chủ động trích lập dự phòng rủi ro tín dụng. Tổng dự phòng rủi ro của hệ thống ngân hàng đạt khoảng 253.000 tỷ đồng, bao phủ 84,4% nợ xấu.
Trong năm 2024, chi phí trích lập dự phòng đã lên tới 163.200 tỷ đồng, tăng 13,1% so với năm trước. Tỷ lệ bao phủ nợ xấu của các ngân hàng nhìn chung đã duy trì ổn định, mặc dù có xu hướng giảm và đã xuống dưới 100% kể từ quý 3-2023.
Cần lưu ý rằng sự phân hóa giữa các nhóm ngân hàng về bộ đệm dự phòng cũng rất rõ rệt. Nhóm ngân hàng có tổng tài sản trên 1 triệu tỷ đồng vẫn duy trì tỷ lệ bao phủ nợ xấu cao, trong khi các ngân hàng nhỏ lại có tỷ lệ này rất thấp, từng rơi xuống 29% vào quý 2-2024 và hiện mới phục hồi lên khoảng 38%.